Praca z osobami starszymi i niepełnosprawnymi wymaga nieustannego wysiłku fizycznego, polegającego na pomocy we wstawaniu, siadaniu, chodzeniu oraz codziennych czynnościach osoby chorej. Jeśli mamy do czynienia z osobą unieruchomioną i leżącą, konieczne jest też zmienianie pozycji pacjenta, wymiana pieluch i codzienna toaleta wymagająca podnoszenia chorego. Są to czynności znacznie obciążające opiekuna, zwłaszcza jeśli jego możliwości fizyczne nie są duże. Dodatkowo przeszkodą może być paraliż lub niedowład występujący u podopiecznego, który nasila jego bezwładność i zwiększa obciążenie opiekuna. Pierwszym symptomem, jaki pojawia się, by zaalarmować o nadmiernym wysiłku jest ból kręgosłupa.
[b]Objawy choroby przeciążeniowej[/b]
Zdarza się, że opiekun mimo codziennej pracy polegającej na dźwiganiu chorego, nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo obciąża kręgosłup. Dopiero pojawiające się objawy sugerujące, że dzieje się coś niedobrego mogą naprowadzić go na właściwy tor myślenia i zmusić do korekcji dotychczasowych działań. Przeciążenie kręgosłupa objawia się zwykle bólem zlokalizowanym w lędźwiowym lub szyjnym odcinku pleców, a także zwiększonym napięciem mięśni przykręgosłupowych. Nie zawsze jednak objawy są tak oczywiste. Zwyrodnienie kręgów i krążków międzykręgowych może powodować ucisk na przebiegające tamtędy nerwy, co daje dolegliwości w odległych punktach naszego ciała: drżenie, bóle, niedowład lub zaburzenia czucia w dłoniach, stopach,, stawach. Zdarza się, że do tych dolegliwości dołącza również ochłodzenie i zasinienie palców, zarówno górnych, jak i dolnych kończyn. W przebiegu choroby przeciążeniowej chory może skarżyć się na bóle głowy, zawroty, szumy w uszach lub nudności.
[img]http://www.opiekunki-forum.pl/obrazy/d18.jpg[/img]
[b]Przyczyny choroby przeciążeniowej[/b]
Problem z kręgosłupem może pojawić się u opiekuna nagle, w wyniku jednego silnego urazu lub postępować z czasem na skutek serii mniejszych, krótkotrwałych przeciążeń. Oba z nich prowadzą jednak do podobnych skutków: zwyrodnienia lub wypadnięcia krążka międzykręgowego, który jest elementem łączącym poszczególne kręgi. Następuje ono w wyniku zadziałania na kręgosłup siły znacznie przewyższającej jego wytrzymałość. Tak uszkodzona struktura powoduje dalsze zmiany, wywołując ucisk na biegnące obok nerwy, prowadzące swoje włókna do mięśni kończyn. Zaburzenia przewodnictwa nerwowego skutkują bólem, drętwieniem i innymi odczuwanymi przez chorego nieprzyjemnymi doznaniami.
[b]Możliwe powikłania[/b]
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa to groźna przypadłość, która bywa bagatelizowana przez osoby zapracowane i odkładana do wyleczenia na później. Tymczasem brak reakcji na pierwsze symptomy choroby, może być zgubny w skutkach. Choroba przeciążeniowa rzadko ustępuje samoistnie, a praca pomimo dolegliwości jest niebezpieczna nie tylko dla opiekuna osoby niepełnosprawnej, jak i dla samego podopiecznego. Rozwinięte zwyrodnienie kręgosłupa prowadzi do upośledzenia ruchomości chorego, obniża jego komfort życia, a w skrajnej postaci staje się przyczyną niedowładów kończynowych i przewlekłych zespołów bólowych. W trosce o własną sprawność w późniejszym wieku warto w porę reagować na zauważalne symptomy przeciążenia naszego kręgosłupa.
[b]Jak zapobiegać chorobie przeciążeniowej?[/b]
Podobnie, jak w wielu sytuacjach życiowych, również i tutaj przyda się zdrowy rozsądek. Opiekun musi znać swoje możliwości fizyczne i nie wykonywać czynności, które są daleko powyżej nich. Jeśli to możliwe, szczególnie trudne czynności powinny być wykonywane przez dwie osoby, wzajemnie ze sobą współpracujące. Każdy opiekun powinien zwracać uwagę na to, w jakiej pozycji wykonuje podnoszenie podopiecznego. Według zaleceń lekarskich powinna być to pozycja jak najbardziej zbliżona do naturalnego ułożenia kręgosłupa, bez nadmiernych skręceń i skłonów. Pacjent powinien znajdować się jak najbliżej opiekuna. Ważne jest równomierne rozkładanie ciężaru na obie strony ciała oraz postawa na szeroko rozstawionych stopach. Aby odciążyć kręgosłup warto go odchylić do tyłu. Niedopuszczalne jest podnoszenie ciężarów na wyprostowanych nogach, z ugiętym kręgosłupem. Pomocna w wyobrażeniu sobie prawidłowej postawy ciała może być pozycja ciężarowca, dźwigającego sztangę. Wszędzie tam, gdzie jest to możliwe optymalna jest pozycja siedząca i wykonywanie czynności na poziomie swoich łokci. Niewskazane są wszystkie gwałtowne chwyty, pociągnięcia, szarpnięcia. Przestrzegając tych podstawowych zaleceń profilaktycznych oraz dbając o właściwy relaks i odciążenie kręgosłupa w czasie wolnym (aktywny wypoczynek zamiast długotrwałego siedzenia w jednej pozycji) można zapobiec rozwojowi choroby przeciążeniowej lub zmniejszyć znacząco jej objawy.