Układ pokarmowy to istniejące w naszym ciele mikrośrodowisko, w którym stykają się ze sobą dwa światy: zewnętrzny, pochodzący z przyjmowanego pokarmu oraz wewnętrzny, który stanowią nasze organy i gruczoły trawiące. Jedzenie, jakie człowiek dostarcza im każdego dnia znacząco wpływa na stan i funkcjonowanie całego organizmu. Zaburzenia trawienia i wydalania są częste u osób starszych ze względu na zmniejszoną aktywność enzymów trawiennych, spowolnioną motorykę całego przewodu trawiennego oraz zmniejszoną aktywność fizyczną, która również upośledza metabolizm. Na całość tych zmian nakładają się również indywidualne problemy zdrowotne chorego- do których zalicza się między innymi chorobę wrzodową żołądka, refluks, marskość wątroby, choroby zapalne jelit, stan po częściowych usunięciu jelita lub po przebytym zapaleniu trzustki. Wszystkie te schorzenia wymagają odrębnego traktowania chorego, indywidualnego dopasowania diety oraz stylu życia.
[b]Objawy chorób przewodu pokarmowego[/b]
Choroby przewodu pokarmowego zwykle dają podobne, ciężkie do przeoczenia objawy. Gwałtownie rozwijający się proces chorobowy cechuje zwykle utrata apetytu, wymioty, bóle brzucha , biegunka lub nagłe zaparcia. Jeśli dojdzie do zajęcia wątroby, skóra oraz twardówki oka przybierają kolor żółty, pojawia się świąd skórny oraz zmiana zabarwienia moczu i stolca. Groźne są wszelkie domieszki krwi w treści wymiotnej lub stolcu- wymagają one pilnej konsultacji lekarskiej, podobnie jak bardzo silne bóle brzucha czy narastająca temperatura ciała. Łagodne choroby układu pokarmowego, które nie muszą być leczone szpitalnie zwykle przebiegają pod postacią zgagi, nawracających pobolewań okolicy brzucha oraz zaparć.
[img]http://www.opiekunki-forum.pl/obrazy/d26.jpg[/img]
[b]Przyczyny powstawania choroby[/b]
Częstą przyczyną schorzeń układu pokarmowego u osób starszych są błędy dietetyczne. Wiele pokarmów dobrze tolerowanych w młodszym wieku nie jest właściwie trawionych u osób starszych. Wiąże się to głównie ze zmniejszeniem aktywności enzymów trawiennych. Najczęściej sytuację tę spotyka się w przypadku produktów mlecznych i nabiału, który może nie służyć osobom starszym. Należy wtedy ograniczyć ich spożycie oraz postarać się o zapewnienie źródeł wapnia z innych pokarmów: zielonych roślin strączkowych lub chudego mięsa. Dolegliwości pokarmowe może powodować również choroba refleksowa przełyku związana z nadmiernym wydzielaniem kwasu żołądkowego. Chory odczuwa wtedy pieczenie w przełyku, bóle oraz dyskomfort po jedzeniu. Spowolniony metabolizm, mniejsza dynamika jelit oraz unieruchomienie osób starszych są częstą przyczyną nawracających zaparć u osób starszych. Na drugim krańcu leżą przewlekłe biegunki seniorów wywołane zwykle chorobami jelit czy stanem po usunięciu jednego z ich odcinków.
[b]Możliwe powikłania[/b]
Nie wolno lekceważyć chorób układu pokarmowego o nieznanej przyczynie. Szczególnie niepokojące symptomy to krew pojawiająca się w stolcu, chudnięcie pacjenta, utrata apetytu lub też uczucie pełności pojawiające się tuż po posiłku. W takich przypadkach konieczne jest zwykle wykluczenie procesu nowotworowego toczącego się w układzie pokarmowym pacjenta. Szczególnie często spotykanym nowotworem osób starszych jest rak jelita grubego. Istnieje również szereg innych poważnych chorób, które nie opanowane w porę, mogą stanowić zagrożenie dla pacjenta Choroba wrzodowa żołądka może prowadzić do pęknięcia wrzodu i trudnego do opanowania krwotoku do przełyku, marskość wątroby skutkuje jej niewydolnością i koniecznością przeszczepu, kamica pęcherzyka żółciowego może wywołać niebezpieczne zapalenie trzustki. U osób starszych należy tez zwracać uwagę na przyjmowanie płynów, które szybko są tracone przy wymiotach i biegunce. Odwodnienie osoby starszej może mieć dramatyczne skutki.
[b]Jak opiekować się pacjentem z chorobą układu pokarmowego?[/b]
Jeśli nasz podopieczny został zdiagnozowany przez lekarza, należy zwykle postępować ściśle według jego wskazówek. Dotyczą one na ogół regularnego przyjmowania leków oraz przestrzegania diety dopasowanej do możliwości pacjenta. Zadaniem opiekuna jest wtedy pilnowanie chorego, by w czasie naszej nieobecności nie podjadał zabronionych pokarmów, a także żeby dieta nie była zbyt jednolita i rygorystyczna. Nawet w obrębie niewielkiej grupy pokarmów można przygotować posiłki zróżnicowane i smaczne, dzięki czemu chory chętniej je spożywa i nie traci apetytu. Należy również dbać o nawodnienie chorego- 1,5-2 l dziennie (o ile lekarz nie zaleci inaczej) i zwiększać tę ilość w razie wymiotów czy biegunek (w takich sytuacjach dużo lepsze jest podawanie płynów wieloelektrolitowych, uzupełniających wypłukane pierwiastki). W przypadku przewlekłych zaparć lepiej rozpoczynać leczenie od czopków przeczyszczających lub syropów i unikać podawania preparatów na bazie rzewienia, kruszyny lub senesu ( popularne tabletki czy herbatki przeczyszczające). Mogą one uzależniać i dodatkowo spowalniać pracę jelit.